Yangiliklar
Shaxsiy va dehqon yerlarida mahsulot yetishtirish bo‘yicha yangi tashabbuslar ilgari surildi
Oqilona yondashuv va tarkibiy o‘zgarishlar natijasida qishloq xo‘jaligi yerlarida mo‘l hosil yetishtirilmoqda. Shu bilan birga, boshqa yerlarni ham “iqtisodiy boylik”ga aylantirish, ish o‘rinlari yaratish, aholi daromadlarini oshirish chora-tadbirlari ko‘rilmoqda.
Mamlakatimizda so‘nggi yillarda 5 milliondan ortiq xonadonga tegishli 508 ming gektar tomorqa yerlari, 17 ming gektar avval tashkil etilgan dehqon xo‘jaliklari va 260 ming gektar yerlar aholi o‘rtasida taqsimlangan. Bu resurslar oziq-ovqat xavfsizligining asosidir.
O‘tgan 7 yilda tomorqa yerlari va dehqon xo‘jaliklari egalariga 2,3 trillion so‘m imtiyozli kreditlar, 265 milliard so‘m miqdorida subsidiyalar ajratildi. Mahalliy sharoitni hisobga olgan holda 5 ming 145 mahalla meva-sabzavot, ko‘katlar, limon va boshqa ekinlar yetishtirishga ixtisoslashtirildi.
Aholi zamonaviy qishloq xo‘jaligi texnologiyalarini o‘zlashtirdi, tomorqa tomorqalarida hosildorlik sezilarli darajada oshdi: agar ilgari bir gektardan o‘rtacha 18 tonnadan hosil olingan bo‘lsa, hozir bu ko‘rsatkich 38 tonnaga yetdi.
Mahallalarda 470 ming tonna meva-sabzavotni saqlash, saralash va qayta ishlash quvvatlari yaratildi. Asaka, Jandar, Shahrisabz, Uychi, Qiziltepa, Yangiyo‘l, Tayloq, Angor, Quva, Oltiariq kabi o‘nlab tumanlarda aholi yiliga 2-3 marta hosil olib, har sotix maydondan o‘rtacha 15-20 million so‘m daromad olmoqda.
Mazkur yo‘nalishni yanada rivojlantirish maqsadida aholi, qayta ishlovchi va eksport qiluvchi korxonalarning takliflari o‘rganildi.
Shu tariqa, Samarqand viloyatidagi bog‘bonlar hosildorlikni ikki baravar oshiradigan uzumni panjara yetishtirish uchun subsidiya so‘radi. Bu taklif qo‘llab-quvvatlanib, endilikda har bir panjara uchun 15 ming so‘mgacha subsidiya ajratiladi. Oilaviy tadbirkorlik dasturi doirasida mayiz quritish uskunasi xarid qilish uchun imtiyozli kreditlar ham ajratilmoqda.
Denov tumanidagi Tasmasoy mahallasida 875 xonadon tsitrus mevalari va limon yetishtirib, yiliga 200 million so‘mgacha daromad olmoqda. Sarisiy va Oltinsoy tumanlarida ham mingdan ortiq oila “xandaq” va “termos” usulida limon yetishtirish istagini bildirgan.
Yangiyo‘llik dehqonlar mahalliy sifatli ko‘kat urug‘lari yetishmayotganidan shikoyat qildi. Bu masalalarni hal etish, jamoatchilik tashabbuslarini qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha ko‘rsatmalar berildi.
Yurtboshimiz tomonidan yuqori daromadli va eksportbop mahsulot yetishtirish, ularni hisobga olish va moliyalashtirish bo‘yicha yangi tashabbuslar ilgari surildi.
Dehqon xo‘jaliklari va tomorqa xo‘jaligini rivojlantirish uchun aholini o‘qitish, urug‘lik va ko‘chatlar bilan ta’minlash, mahsulot yetishtirish, qayta ishlash va eksport qilish bo‘yicha alohida kengash tashkil etiladi.
Kengash boshqaruvi ostida “UzAgroStar” xolding kompaniyasi tashkil etilib, uning tarkibiga meva-sabzavot yetishtirish bo‘yicha 15 ixtisoslashtirilgan korxona kiradi. Ushbu kompaniyalar 15 ta pilot tumanni keyingi bosqichga olib chiqadi va 72 ta boshqa tumanlarda muvaffaqiyatli tajribani tarqatadi.
Har bir korxonaga byudjetdan 20 milliard so‘m ajratiladi. Kengash tomonidan boshlang‘ich kapitali 260 milliard so‘m, kredit portfeli 1,2 trillion so‘m bo‘lgan maxsus jamg‘arma tashkil etiladi.
Bu mablag‘lar mazkur korxonalarga ixtisoslashgan mahallalar aholisini mijoz sifatida jalb etish va ularni moliyalashtirish imkonini beradi. Tomorqa xo‘jaligini qo‘llab-quvvatlash tizimi joriy etiladi, jumladan, zamonaviy texnologiyalarni import qilish va xorijiy mutaxassislarni jalb etish, aholi xonadonlarini sifatli urug‘lik, o‘g‘itlar va qishloq xo‘jaligi xizmatlari bilan ta’minlash, shuningdek, mahsulotni qayta ishlash, saqlash va eksport qilishga ko‘maklashish.
Urug‘chilik institutlari bilan hamkorlikda tajriba hududlarida “yashil” issiqxonalar tashkil etiladi.
Shaxsiy tomorqalarda oziq-ovqat mahsulotlari yetishtirishni moliyalashtirish uchun jami 5 trillion so‘mga yaqin mablag‘ yo‘naltiriladi.
Fermer xo‘jaliklari va tomorqa yer egalarini qo‘llab-quvvatlash uchun qo‘shimcha imkoniyatlar yaratiladi.
Mahallalar va aholi xonadonlarida muzlatkich kameralari, qadoqlash, quritish va qayta ishlash omborlari, issiqxonalar paydo bo‘lib, 5 yillik to‘lov bilan aholiga beriladi.
Dehqon xo‘jaligiga xizmat ko‘rsatuvchi tadbirkorlarga 7 yil muddatga 17,5 foizli imtiyozli kreditlar beriladi. Har yili fermer va dehqon xo‘jaliklarining eng yaxshi loyihalari uchun grant tariqasida 20 milliard so‘m ajratilib, 500 ta mahallaning har biriga 40 million so‘mdan mablag‘ ajratiladi.
Eksportga yoʻnaltirilgan ishlab chiqarishni yoʻlga qoʻygan fermerlar 100 million soʻmgacha, qisqa muddatli oʻquv kurslari tashkilotchilari esa 5,5 million soʻmgacha subsidiya olish uchun ariza topshirishlari mumkin. Qurg'oqchil hududlarda yomg'ir suvini yig'ish uchun suv omborlarini qurish xarajatlarining yarmini davlat qoplaydi.
Yana bir muhim o‘zgarish shuki, qishloq xo‘jaligi jamg‘armasidan meva-sabzavot yetishtirish va qayta ishlash uchun kreditlar garovsiz, faqat sug‘urta polisi asosida beriladi. Fermerlar ortiqcha byurokratik tartib-qoidalarsiz imtiyozli kredit olish imkoniyatiga ega bo‘ladi.
Xo‘jalik va dehqon yerlari, ularda yetishtirilgan mahsulotlarni hisobga olishning yangi tizimi yaratiladi. Yil oxirigacha barcha uchastkalar tasniflanadi va ekinlar haqidagi maʼlumotlar “Onlayn Mahalla” platformasiga kiritiladi.
Tomorqadan unumli foydalanib, har bir sotixiga 5 million so‘mdan ortiq rasmiy daromad olgan fermerlar to‘langan yer solig‘ining 90 foizini “keshbek” shaklida qaytarishlari mumkin bo‘ladi. O‘z tomorqasida hech narsa yetishtirmaganlarga esa oshirilgan yer solig‘i undiriladi.
Raqamli savdo maydonchasi yo‘qligi sababli fermerlar xaridor topishda qiynalmoqda, protsessorlar va eksportchilar esa o‘zlari mahsulot qidirishga majbur. Ushbu muammoni hal qilish uchun onlayn bozor ishga tushiriladi.
Oxirgi uch yilda 260 ming gektar yer aholi ixtiyoriga berilgan bo‘lsa, hozirda tizim takomillashtirilmoqda: Qoraqalpog‘iston, Andijon, Jizzax va Toshkent viloyatlarida yangi tizim bo‘yicha 3 ming 300 gektar bo‘sh yer ijaraga beriladi. 3 gektardan 50 gektargacha bo‘lgan konturlar auksionga qo‘yiladi va 49 yilga ijaraga beriladi.
Bu yerlar suv ta’minotining minimal va maksimal chegaralarini ko‘rsatgan holda tuproq tarkibi va sifati tahlili bilan birga kimoshdi savdosiga qo‘yiladi. Kim oshdi savdosida boshqa hududlardagi tadbirkorlar ham ishtirok etishlari mumkin. Kim oshdi savdosi boshlang‘ich bahoni pasaytirish va bir martalik to‘lov sharti bilan o‘tkaziladi. Yerning bir qismi saqlash va qadoqlash inshootlarini qurish uchun ajratiladi.
2025 yildan boshlab qishloq xoʻjaligi yerlariga soliq solish tartibi oʻzgaradi. Agar ijaraga olingan yerning ball qiymati oshsa, soliq kamaysa, u uch baravar ko'payadi.
Mamlakatimizda eng ko'p iste'mol qilinadigan mahsulotlardan biri kartoshka hisoblanadi. 290 ming gektar maydonda yetishtiriladi va shunga qaramay, talab qisman import hisobidan qoplanadi. Sababi navlarning sifatsizligi va o'rtacha hosildorligi.
Shu munosabat bilan Kartoshkachilik ilmiy-tadqiqot institutiga mahalliy iqlimga mos, serhosil navlarni yaratish, in vitro usulida 3 million tup tup tayyorlab, tarqatish vazifasi qo‘yildi.
Joriy yilda kartoshkachilikni rivojlantirish uchun Qishloq xo‘jaligi jamg‘armasidan 400 milliard so‘m mablag‘ yo‘naltiriladi. Import va mahalliy urug‘lik kartoshkani sotishda qo‘shilgan qiymat solig‘ining 50 foizi keshbek sifatida qaytariladi. 2027 yildan boshlab kartoshkaga bo‘lgan ehtiyoj ichki resurslar hisobidan qoplanadi.
Mahsulot yetishtirish va qayta ishlash uchun uskunalar bilan ta’minlash, fermerlarni qulay lizing mahsulotlari bilan ta’minlash masalalari bo‘yicha ham ko‘rsatmalar berildi.
Yig‘ilishda davlatimiz rahbari hududlardagi ilg‘or fermerlar, tomorqa egalari bilan suhbatlashdi. Ulardan biri, issiqxonada yiliga 4 tup hosil yetishtirib, yuqori daromad olayotgan qoraqalpog‘istonlik Genjimurat Turdimuratov “Do‘stlik” ordeni bilan taqdirlandi.
Mutasaddi shaxslar va banklar tomonidan yangi tashabbuslarni hayotga tatbiq etish va bu orqali 1 million 500 ming kishini ish bilan taʼminlash boʻyicha rejalar taqdim etildi.
Axborot ko`magi
